استانداردهای ۸۵ گانه خودرو چیست؟ + لیست خودروهای دارای استاندارهای ۸۵گانه

با ابلاغ «استانداردهای ۸۵‌گانه خودرو» در ایران، خودروسازان داخلی موظف شدند محصولات خود را با مجموعه‌ای جامع از الزامات ایمنی، کیفی و زیست‌محیطی همسو کنند. این اقدام که نقطه عطفی در صنعت خودروی کشور به‌شمار می‌رود، نتیجه‌ سال‌ها بحث، مطالعات تطبیقی و فشار افکار عمومی برای ارتقای ایمنی و کاهش آلایندگی بود. اجرای این قانون، باعث شد تولید بسیاری از مدل‌های قدیمی که توان پاس کردن آزمون‌های سختگیرانه را نداشتند متوقف شود و در مقابل، مدل‌های جدید با فناوری‌های به‌روزتر و ایمنی بالاتر وارد بازار شوند.

شکل‌گیری استانداردهای ۸۵ گانه خودرو

ریشه‌ شکل‌گیری این استانداردها به روند تکاملی الزامات خودرویی در کشور بازمی‌گردد؛ جایی که در ابتدا تنها چند معیار محدود برای ساخت خودرو وجود داشت، اما با گسترش تولید داخلی، افزایش آمار تلفات جاده‌ای و نگرانی از آلودگی هوا، ضرورت ایجاد یک چارچوب سختگیرانه و هماهنگ با استانداردهای بین‌المللی، احساس شد. 

سازمان ملی استاندارد ایران به‌عنوان متولی اصلی، با همکاری وزارت صمت، پلیس راهور، سازمان حفاظت محیط زیست و بهره‌گیری از مقررات معتبر جهانی مانند ECE اروپا و ISO، این استانداردها را طراحی و اجرا کرد تا تضمینی باشد برای تولید خودروهایی ایمن‌تر، کم‌آلاینده‌تر و با کیفیت ساخت بالاتر.

استاندارد ۸۵ گانه از چه سالی شروع شد؟

اجرای استانداردهای ۸۵‌گانه خودرو در ایران رسماً از سال ۱۳۹۶ با ابلاغ سازمان ملی استاندارد آغاز شد. در همان سال برنامه‌ زمان‌بندی تدریجی برای خودروسازان تعیین شد که تا پایان سال ۱۳۹۷ باید اجرای کامل آن محقق می‌شد، هرچند به‌دلیل آماده نبودن برخی خطوط تولید، بخشی از الزامات با مهلت تمدید و فازبندی اجرا شد.

در واقع:

• ۱۳۹۶: شروع ابلاغ و اجرای فاز نخست؛
• ۱۳۹۷: پایان مهلت رسمی اجرای کامل؛
• ۱۳۹۸ به بعد: حذف یا توقف تولید خودروهایی که قادر به رعایت استاندارد نبودند.

دلایل اهمیت استاندارد ۸۵‌گانه خودرو

• حفاظت از جان سرنشینان و کاهش تلفات جاده‌ای
• کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی
• افزایش کیفیت ساخت و دوام خودرو
• همسویی با مقررات بین‌المللی
• جلوگیری از عرضه محصولات منسوخ و ناایمن

استانداردهای ۸۵ گانه خودرو شامل چه مواردی است؟

استانداردهای ۸۵ گانه خودرو، مجموعه‌ای جامع از الزامات ایمنی، کیفیت و زیست‌محیطی هستند که خودروسازان داخلی موظف به رعایت آن‌ها هستند. این استانداردها تقریباً تمامی جنبه‌های طراحی و تولید خودرو را در بر می‌گیرند؛ از بدنه و شاسی گرفته تا قطعات ایمنی فعال و غیرفعال، سیستم‌های برقی و الکترونیکی، آلایندگی موتور و حتی خدمات پس از فروش. 

دسته‌های اصلی استانداردهای ۸۵ گانه خودرو

 برای درک بهتر، می‌توان استانداردهای ۸۵ گانه را در چند گروه کلیدی طبقه‌بندی کرد:

• ایمنی فعال و غیرفعال: ترمز ABS و EBD، کیسه‌های هوا برای راننده و سرنشین، استحکام سقف و ستون‌ها، کمربند ایمنی پیش‌کشنده، صندلی کودک و نقاط ایزوفیکس.
• بدنه و ساختار خودرو: کیفیت جوش و اتصالات بدنه، تست ضربه از جلو، عقب و جانبی، حفاظت از عابر پیاده، کیفیت رنگ و مقاومت در برابر خوردگی.
• سیستم‌های برقی و الکترونیکی: چراغ‌های جلو و عقب، سیستم روشنایی روز (DRL)، قفل مرکزی و ایموبلایزر، سنسور دمای موتور و هشداردهنده‌ها.
• سیستم خنک‌کاری و موتور: مصرف سوخت مطابق استاندارد یورو۴ و یورو۵، کاتالیست و کنترل آلایندگی، عملکرد سیستم تهویه و دوام پمپ آب و ترموستات.
• راحتی و کیفیت کاربری: میزان صدای موتور و نویز داخل کابین، عملکرد تهویه، کیفیت بخاری و کولر، عملکرد برف‌پاک‌کن‌ها و شیشه‌شوی‌ها و تست دوام خودرو در شرایط آب‌وهوایی مختلف.

در مجموع، این استانداردها تضمین می‌کنند که خودروهای تولید داخل حداقل شرایط ایمنی و کیفیت را داشته باشند و توان رقابت نسبی با نمونه‌های جهانی را پیدا کنند.

دسته‌بندی استانداردهای ۸۵ گانه

برای ساده‌تر شدن پیگیری و ارزیابی، سازمان ملی استاندارد ایران، ۸۵ مورد الزامات را در چند گروه اصلی دسته‌بندی کرده است:

1. ایمنی بدنه و سازه خودرو: شامل تست‌های استحکام بدنه، مقاومت ستون‌ها و سقف، تست ضربه از جلو و عقب و طراحی سپرها، با هدف حفظ جان سرنشینان و کاهش آسیب به عابران.
2. ایمنی سرنشین و تجهیزات ایمنی: کمربند ایمنی سه‌نقطه‌ای، ایربگ راننده و سرنشین، ایربگ جانبی در برخی خودروها، سیستم قفل کودک و صندلی ایزوفیکس.
3. استانداردهای موتور و آلایندگی: سطح آلایندگی موتور، مصرف سوخت، وجود کاتالیست و انطباق با استانداردهای یورو۴ و یورو۵، کیفیت سوخت‌رسانی و عملکرد ECU.
4. سیستم‌های برقی و الکترونیکی: عملکرد چراغ‌ها، نوردهی استاندارد، نصب ایموبلایزر، کیفیت سیم‌کشی و هشداردهنده‌ها مانند هشدار باز بودن درب یا کمربند ایمنی.
5. سیستم‌های ایمنی فعال: ترمز ضدقفل (ABS)، توزیع الکترونیکی نیروی ترمز (EBD)، سیستم کنترل پایداری (ESP) در برخی خودروها، تست عملکرد ترمز در شرایط جاده لغزنده.
6. کیفیت و راحتی استفاده: میزان صدا و لرزش داخل کابین، کیفیت سیستم تهویه، دوام رنگ بدنه و مقاومت شیشه‌ها در برابر ضربه و تغییرات دما.

رعایت استانداردهای ۸۵‌گانه

رعایت استانداردهای ۸۵ گانه خودرو محدود به نصب چند قطعه ایمنی یا تغییرات جزئی در خط تولید نیست؛ بلکه یک فرایند چندمرحله‌ای و نظارت‌شده است که هم خودروساز و هم نهادهای نظارتی را درگیر می‌کند. این فرایند تضمین می‌کند که خودرو پیش از رسیدن به دست مشتری، حداقل‌های لازم در زمینه ایمنی، کیفیت و الزامات زیست‌محیطی را داشته باشد.

۱. طراحی و توسعه محصول

پایه همه چیز در مرحله طراحی گذاشته می‌شود. محل قرارگیری ایربگ‌ها، ابعاد و استحکام ستون‌ها، گنجایش سیستم ترمز و حتی زاویه چراغ‌ها می‌بایست از ابتدا طبق استاندارد تعریف شود.

۲. تامین قطعات از منابع تایید شده

کیفیت قطعات نقش مستقیم در رعایت استاندارد دارد. قطعه‌سازان باید گواهی انطباق با استاندارد ملی یا بین‌المللی ارائه دهند تا به زنجیره تولید راه پیدا کنند.

۳. آزمایش‌های میدانی و آزمایشگاهی

خودرو قبل از عرضه، آزمایش‌های متنوعی را می‌گذراند؛ از تست تصادف و آلایندگی گرفته تا تست دوام تعلیق، عملکرد ترمز در شرایط لغزنده و بررسی کامل سامانه‌های ایمنی.

۴. کنترل کیفی در خط تولید

پیش از خروج هر خودرو از خط مونتاژ، تیم کنترل کیفیت بخش‌های حیاتی را بررسی می‌کند؛ عملکرد ترمز ABS و EBD، سیستم روشنایی، تهویه و حتی نشتی مایعات.

۵. بازرسی توسط نهادهای نظارتی

سازمان ملی استاندارد ایران و آزمایشگاه‌های همکار به صورت دوره‌ای خودروها را نمونه‌برداری و بررسی می‌کنند. کشف هرگونه مغایرت می‌تواند به توقف خط تولید یا الزام به اصلاح فوری منجر شود.

۶. پیگیری در خدمات پس از فروش

استاندارد فقط تا لحظه تحویل خودرو نیست؛ شبکه خدمات پس از فروش نیز باید با قطعات یدکی و روش‌های تعمیر مطابق همان استانداردها فعالیت کند تا کیفیت در طول عمر خودرو حفظ شود.

کدام خودروهای داخلی استانداردهای ۸۵‌گانه را پاس کرده‌اند؟

اجرای استانداردهای ۸۵‌گانه باعث شد بازار خودروی ایران تغییراتی جدی کند؛ برخی مدل‌ها با ارتقا و بهبود باقی ماندند، بعضی به‌طور کامل از خط تولید حذف شدند و گروهی از همان ابتدا با طراحی مطابق این الزامات وارد بازار شدند.

جمع‌بندی

استانداردهای ۸۵‌گانه خودرو نه یک «چک‌لیست تشریفاتی» بلکه ضامن واقعی امنیت جان سرنشینان، کیفیت ساخت و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی هستند. طی چند سال اخیر، این الزامات، بازار خودروی ایران را متحول کرده‌اند؛ خودروهای قدیمی و ناایمن کنار رفته‌اند و مدل‌های جدیدتر با ارتقا یا طراحی از صفر، سطح ایمنی و کارایی بالاتری ارائه می‌دهند.

برای مصرف‌کنندگان، آگاهی از وضعیت انطباق هر خودرو با این استانداردها به معنی انتخاب هوشمندانه و سرمایه‌گذاری مطمئن در آینده است. برای خودروسازان، پایبندی به این الزامات نه تنها یک قانون، بلکه پلی به‌سوی رقابت جهانی و جلب اعتماد مشتری است.

با استمرار نظارت و ارتقای مستمر، می‌توان امیدوار بود که خودروهای تولیدی در کشور، از نظر کیفیت، ایمنی و احترام به محیط‌زیست، فاصله کمتری با استانداردهای جهانی پیدا کنند.

سوالات متداول

• استانداردهای ۸۵‌گانه خودرو شامل چه مواردی می‌شود؟

این استانداردها تقریباً تمام جنبه‌های ایمنی، کیفیت، آلایندگی و راحتی خودرو را پوشش می‌دهند؛ از سیستم ترمز ABS و کیسه هوا گرفته تا تست تصادف، استاندارد آلایندگی یورو، کنترل بخارات سوخت و مقاومت بدنه در برابر خوردگی.

• اجرای استانداردهای ۸۵‌گانه از چه سالی آغاز شد و چه زمانی کامل شد؟

از سال ۱۳۹۶ فاز نخست اجرا شروع شد و طبق برنامه، تا پایان ۱۳۹۷ باید به‌طور کامل اجرا می‌شد؛ هرچند برای برخی خودروها با اخذ مهلت، اجرای کامل چند ماه یا چند سال بعد انجام شد.

• کدام خودروهای داخلی امروز این استانداردها را پاس کرده‌اند؟

مدل‌هایی مانند دنا پلاس، تارا، شاهین، تیگو ۸، فیدلیتی و جک S5 دارای تاییدیه کامل هستند. خودروهایی مثل پراید، پژو ۴۰۵ و لیفان‌ها به دلیل عدم انطباق از خط تولید خارج شدند.